Trang Chính
Chữ Nhất
Bảng nhãn Lê Quý Đôn khi mới thi đậu, có vẻ tự phụ là một tay học rộng nhất trong đời. Một hôm trong một bữa họp ăn khao, có người gặp nói:
- Tôi mới được nghe một câu đố chữ: Nay may gặp quan Bảng, tài cao học rộng, chắc là ngài cũng giảng dùm cho.
Lê Quý Đôn cười đáp:
- Hãy cứ cho nghe!
Người nọ liền đọc:
Hạ bất khả hạ
Thượng bất khả thượng
Chỉ nghi tại hạ
Bất khả tại thượng
Nếu dịch đúng nghĩa thì là:
Dưới không thể dưới
Trên không thể trên
Đúng nên ở dưới
Không thể ở trên
Lê Quý Đôn ngồi nghĩ, mãi cũng chưa ra. Sau đành xin chịu. Người kia liền tủm tỉm:
- Họ giảng là “chữ nhất”. Này nhé. Hạ bất khả hạ có nghĩa: trong chữ hạ thì chữ nhất không thể ở dưới. Thượng bất khả thượng có nghĩa: trong chữ thượng thì chữ nhất không thể ở trên. Chỉ nghi tại hạ có nghĩa: trong hai chữ chỉ nghi thì chữ nhất nằm ở dưới. Bất khả tại thượng có nghĩa: trong hai chữ bất khả thì chữ nhất nằm ở trên...
Lê Quý Đôn nghe xong, tự lấy làm thẹn. Từ đó, cũng bớt tự phụ nhiều phần.
