TRẦN TẾ XƯƠNG

Chế một ông Hàn

Ông đã ơn vua một chữ Hàn
Nay lành mai lỗ khéo đa đoan
Được thua hai ngả ba câu nói
Khôn dại trăm năm một tiếng đồn
Chim chuột sau này nên gắng sức
Lợn gà trước ấy đã riêng oan
Có ai lành thủng ông không biết
Còn phải mang điều với gái ngoan

Tát nước

Giấc mộng Nam Kha khép chập chờn
Giữa trời riêng một cảnh giang sơn
Cỏ cây vui mắt nằm quen ngủ
Sấm sét bên tai dạ chẳng chồn
Chênh chếch đèn trăng soi trước bóng
Hiu hiu quạt gió phẩy bên sườn
Bởi vì nồi nước nên ra sức
Bao quản phong trần mảnh áo đơn.

Gửi cho cố nhân

Yêu nhau chẳng được lấy nhau nào
Mình nghĩ làm sao tớ nghĩ sao
Trai gái bởi chưng bà mụ nặn
Vợ chồng như thể sợi tơ trao
Xa xôi nên nổi lòng thương nhớ
Gần gũi làm chi dạ khát khao
Muốn chắp tơ đào xe chỉ Tấn
Bắc thang lên hỏi sổ Thiên tào.

Tự thán

Trời không chớp bể chẳng mưa nguồn
Đêm nảo đêm nao tớ cũng buồn
Bối rối tình duyên cơn gió thoảng
Nhạt nhèo quang cảnh bóng trăng suông
Khăn khăn áo áo thêm rầy chuyện
Bút bút nghiên nghiên khéo giở tuồng
Ngủ quách sự đời thây kẻ thức
Chùa đâu sang sảng đã hồi chuông.

Mưa tháng bảy

Sang tuần tháng bảy tiết mưa ngâu
Nắng mãi thì mưa hẳn phải lâu
Vẹt nọ cầm canh thay trống mõ
Rồng kia phun nước xuống hoa màu
Ỳ èo trẻ học nghe không thấy
Êm ái ai nằm ngủ hẳn lâu
Ông lão nhà quê tang tảng dậy
Bảo con đem đó chớ đem gầu

Bắt được đồng tiền

Đầu năm ra cửa được đồng tiền
Nào có cầu đâu được tự nhiên
Ý hẳn nhà nho sang vận đỏ
Hay là ông tạo thử người đen
Cũng toan trả nợ mua nhà lại
Hay để làm lương giúp chúa hiền
Của cải nhà vua dâu sẵn thế
Chữ đề Tự Đức hãy còn nguyên

Gửi cho cô đào

Nếu có khôn ngoan đã vợ nhờ
Dại mà nhờ vợ vợ làm ngơ
Sáng nem bữa tối đòi ăn chả
Nay kiệu ngày mai lại giở cờ
Ngồi đẫy chả hơn gì chú cuội
Nói ra thì thẹn với ông tơ
Nhắn nhe chốn ấy tìm nơi khác
Ta chẳng ra chi chớ đợi chờ.

Phòng không

Em giận rằng em chửa có chồng
Ngày năm bảy mối tối nằm không
Thiếu gì chốn nọ xêu trầu vỏ
Mà lại nơi kia tết cốm hồng
Hẩu lố khách đà ba bảy chú
Mét xì tây cũng bốn năm ông
Ép dầu ép mỡ duyên ai ép
Có mắn thì ra đã bế bồng.

Cười người tái giá

Cái quả phù trang khéo chuyển vần
Khi thì quan lớn lúc thì dân
Nhà em thách cưới chừng hai lượt
Làng tớ thu cheo mới một lần
Thiên hạ đừng nên thương tiếc rể
Cô hầu có lúc vẻ vang thân
Nay mai ông ấy lên ông cụ
Ai dám trêu ông vạn thế thần

Gái góa đem mình tựa cửa quan
Nghĩ rằng quan lớn thế thì sang
Yêu con toan lấy dây tơ buộc
Kén rể thì tham cái lọng tàn
Nào có ra gì phường khố lụa
Thôi thì cũng tủi kiếp hồng nhan
Ông này ắt hẳn hay nghề sáo
Dây vũ dây văn vụng ngón đàn.

Tặng người quen

Em gửi cho anh tấm lụa đào
Phất phơ tươi tốt đẹp làm sao
Của này ý hắn trong nhà có
Hay mượn người mua ở nước nào
May áo hẹp gì cho cái dải
Thắt lưng không ngại chẳng dầy tao
Muốn lên hỏi giá mua vài tấm
Không biết rằng cô bán thế nào

Xuân nhật tự vịnh

Sắm sửa năm nay khéo thực là
Một mâm mứt rận mới bày ra
Xanh đồng thắng lại đen rưng rức
Áo vải bò ra béo thực thà
Kẹo chú Thiều châu đâu đọ được
Bánh bà Hanh tụ cũng thua xa
Sang năm quyết mở ngôi hàng mứt
Lại tưới thêm vào ít nước hoa.

Mỉa một bà kia
I
Ai đấy ai ơi khéo hợm mình
Giàu thì ai trọng khó ai khinh
Thằng ngô mất gánh say câu truyện
Bác lái nghiêng thoi mắc giọng tình
Có khéo có khôn thì có của
Càng giàu càng trẻ lại càng xinh
Xuống chân lên mặt ta đây nhỉ
Chẳng biết rằng dơ dáng dại hình

II
Nước buôn như chị muốn ăn người
Chị thấy ai mua chị cũng cười
Chiều khách quá hơn nhà thổ ế
Đắt hàng như thể mớ tôm tươi
Tiền hàng kẻ thiếu mi thường đủ
Giá gạo đâu năm đấy vẫn mười
Thả quít nhiều anh mong mắm ngấu
Lên rừng mà hỏi chú đười ươi

III
Mình hỡi hơi mình thực gớm ghê
Lòng son vẫn giữ nước non thề
Giở trò gái góa khi còn trẻ
Ra sự chồng xa lúc chửa về
Nói nói cười cười theo tục phố
Khăn khăn áo áo giữ màu quê
Nhện còn cứ việc vương tơ mãi
Tớ chẳng như ai vẽ mặt hề.

Than thân chưa đạt

Ta chứa trang xong cái nợ ta
Lẽ đâu chịu nợ mãi ru mà
Đường con bu nó một năm một
Luống tuổi hà thày ba lẻ ba
Mở mặt quyết cho vua chúa biết
Mua danh kẻo nữa mẹ cha già
Khoa này ta học khoa sau đỗ
Chẳng những Lương Đường 161 mới thủ khoa

.................

161. Làng Lương Đường thuộc tỉnh Hải Dưưng là làng văn vật, nhiều quan.

Trông trăng

Nào trẻ con đâu thức để trông
Kìa ông trăng mọc ở đàng đông
Nhìn lâu không biết tròn hay méo
Trông kỹ mà xem đục với trong
Lấy ảnh khắp người ai chẳng tỏ
Làm gương trên đất đê soi chung
Trung thu này hẳn hơn thu trước
Chẳng biết rằng ai có biết không

Bão lụt

Người thế nào ai tỏ sự trời
Ngồi buồn trời giở cái trò chơi
Gió dông hai lượt xin không dứt
Nước lớn đôi phen lạy chẳng vơi
Nhơ bụi quét trong làng quỷ giẫy
Hôi tanh rừa sạch thói ma trơi
Cơ mầu nghĩ đến thêm buồn bã
Mới biết ông xanh khéo ghẹo đời

Hà Nam tức sự

Hà Nam danh giá nhất ông Cò
Trông thấy ai ai chẳng dám ho
Hai mái trống tung đành chịu dột
Tám giờ chuông đánh phải nằm co
Người quên mất thẻ âu trời cãi
Chó chạy ra đường có chủ lo
Ngớ ngẩn đi sia may với được
Chuyến này ắt hẳn kiếm ăn to

Xuân hứng

Một ngọn đông phong sẽ thổi phào
Đông quân nhường tỏ lối ra vào
Tường mai ngõ hạnh tuy như cũ
Lá bướm cành chim đã thế nào
Tranh pháo vui xem con trẻ nọ
Tóc râu thêm sợ tuổi trời cao
Tìm xuân dễ biết xuân đâu tá
Hương khói nhà ai cũng ngạt ngào

Họa vận bài trên:

Sương tuyết hây hây cũng rét phào
Gió xuân phơi phới rước xuân vào
Nhìn xem cảnh sắc đều như một
Đố biết thiều quang ở chỗ nào
Trước mặt mưa phùn chồi quế nọ
Trên đầu mây dãi bóng trăng cao
Bước qua năm cũ sang năm mới
Chén rượu đồ tô hắn ngọt ngào

Quá Vui Ra Dại

Thua bạc nhà đi với mẹ nhà
Bệnh gì chẳng bệnh bệnh tiêm la
Quá vui đến nỗi ra người dại
Lỡ bước cho nên nhắm mắt qua
Đeo tiếng văn chương cho thế mỉa
Cực lòng cha mẹ đẻ con ra
Nam vô cứu khổ tiêu tai nạn
Nhờ lượng Quan âm Đức Phật bà

Trêu anh hàng sắt
giả danh thầy đồ

Cửa nhà quê quán ở nơi mô
Không học mà sao cũng gọi đồ
Ấy hẳn người yêu mà gọi bỡn
Hay là mẹ đẻ đặt tên cho
Áo quần đính đảo trông ra cậu
Ăn nói nhẹ nhàng khác giọng Ngô
Hỏi mãi mới ra thăng bán sắt
Mũi nó gồ gồ trán nó dô

Qua đình hàng Sắt đến nhà ông
Nhà tẻo tèo teo lại gác chồng
Vành sắt chất lên như thể núi
Lưỡi cày xếp đó để làm nông
Khách năm ba kẻ bi be nói
Gái một vài cô ngấp nghé trông
Có phải nhà thuê ông tậu quách
Ở đây gần chợ lại gần sông

Bỡn một ông Cử
Tên là Ba Ba

Cửa Vũ ba nghìn sóng nhảy qua
Ai ngờ mũ áo đến ba ba
Đầu như lươn đất mà không lấm
Thân tựa xà hang cũng ngó ra
Dưới nước chẳng ưa ưa trên cạn
Đất sét không ăn ăn thịt gà
Tuy rằng cổ rụt mà không ngỏng
Hễ cắn ai thì sét mới tha

Bỡn người làm mối

Việc bác không xong tôi chết ngay
Chết ngay sao nó vội vàng thay
Chết riêng có nhẽ mình anh nhỉ
Sống bận ra chi lũ chúng mày
Lấy được con hầu thì nó sướng
Để cho thiên hạ lắm thằng hay
Đứa ăn đứa ngủ đứa nào sướng
Đứa đắp chăn da đứa thịt quay.

Cười người lang chạ

Thọ kia mày có biết hay chăng
Con vợ mày kia xiết nói năng
Vợ đẹp các người không giữ được
Chồng ngu mượn đứa để chơi nhăng
Ra đường đáng giá người trinh thục
Trong dạ sao mà những gió trăng
Mới biết hồng nhan là thế thế
Trăm năm trăm tuổi lại trăm thằng.

Giễu bạn ở tù ra

Thôi thôi xin kiếu cái nhà pha
Có nẻo vào chơi có nẻo ra
Đêm ngủ rộng chân không vắng nguyệt
Ngày chơi nhẹ cổ tựa đeo hoa
Cha ôi ra đứa khua hồi một
Gõ cốc thây thằng điểm dịp ba
Đường rộng thanh vân vô nhẹ bước
Đã thanh việc nước lại yên nhà

Chồng bị tù

Sự chàng thiếp nghĩ quá thương vay
Cơn cớ làm sao đến nỗi này
Bỗng chốc xui nên cơn vạ gió
Vì đâu mà phải cái tai bay
Nhác xa một bước như nghìn dặm
Thương nhớ ba thu khác một ngày
Hễ có lòng lành trời chẳng phụ
Năm xung tháng hạn của di thay

Lấy lẽ

Cha kiếp sinh ra phận má hồng
Khéo thay một nỗi lấy chung chồng
Mười đêm chị giữ mười đêm cả
Suốt tháng em nằm suốt tháng không
Hầu hạ đà cam phần cát lũy
Nhặt khoan còn ỏi tiếng Hà Đông
Ai về nhắn bảo đàn em nhé
Có ế thì tu chớ chớ chung